धरानको सानो सडकले पाल्छ सयौं परिवार

फिचर

गृहपृष्ठ
फिचर

धरानको सानो सडकले पाल्छ सयौं परिवार

शेखरनाथ जोगी आइतबार, पुस १९, २०७७

धरानमै एउटा सडक पेटी छ, जहाँ सयौं परिवार आश्रित छन् । धरान–६ भानुचोक, घण्टाघर पछाडि रहेको सडक पेटीमा जुत्ता सिउने, थोत्रा लुगा कपडा सिलाउने ठाउँ छ ।
आफ्ना बाबु–बाजेदेखि यही पेशाबाट जीविकोपार्जन गर्ने पनि त्यही छन् । पुख्र्यौली पेशा गरेरै परिवार चलाउँदै आएको २० वर्षदेखि जुत्तामा पालिस लगाउने, पुराना जुत्ता–चप्पल सिलाउने काम गर्दै आएका सुमन मग्राती बताउँछन् । ‘पुराना बिग्रिएका जुत्ता–चप्पल मर्मत गर्ने नयाँ जुत्ता–चप्पल बनाउने उनलाई पुख्र्यौली पेशाले खुसी र आत्मसन्तुष्टि दिएको बताउँछन् । ‘दिनमा एक हजारदेखि १२ सयसम्म कमाइ हुन्छ, परिवार नै यसले धानेको छ,’ उनले थपे, ‘यही पेशाले धरानको सनराइज बोर्डिङ स्कुलमा सुजन र रूपेश मग्रातीलाई एसईईसम्म पढाएँ ।’
यतिका अवधिमा उनको व्यवसायले निकै फड्को मारेको छ । ‘चिनजानका मान्छे धेरै बनाइसकेको छु, यसले पनि व्यवसायलाई थप राहत मिल्दो रहेछ ।’ उनले भने ।
भोजपुरबाट यही पेशा अङ्गालेर परिवार पाल्छु भन्ने सपना बुनेर धरान झरेका कुशल मग्रातीले यो पेशाबाट परिवार धान्दै आएको बताउँछन् । ‘करिब ७ जनाको परिवार धान्दै आएको छु’, उनले थपे, ‘छोरी दीक्षिका बोर्डिङ स्कुल (चिल्डे«न्स एकाडेमी धरान–१५) मा पढाउँदै आएको छु ।’ रमेश शिवा सिलाईको काम गर्छन् । दिनमा एक हजारदेखि ११ सयसम्म आम्दानी गर्दै आएका उनले परिवार धान्न यो व्यवसायमा हात हालेको बताउँछन् । ‘अहिलेसम्म ५ जनाको परिवार धान्दै आएको छु’, उनले भने । प्रकाश रणपहेंलीलाई आफ्नो पेशाप्रति अलिकति पनि हीनताबोध छैन । बरू सडकबाट परिवार पाल्ने पेशाप्रति गर्व छ उनलाई । कतिपयले यस्तो काम गरेपनि केही हुन्छ भन्ने पनि उनले सुनेका छन् तर उनीहरूले चालै नपाई पैसा कमाएको बताउँछन् । ‘धेरै मान्छे सानोतिनो कामबाट पनि परिवार चल्छ भन्ने छ तर मिहिनेत गरयो भने सफल भइन्छ, मैले दिनमा १२ सयसम्म कमाउँदै आएको छ ।’
जातअनुसारको पेशा गर्ने चलन हराउँदै गएपनि उनी भने पुर्खाहरूले गरेको पेशाबाटै रमाइरहेका छन् । शुरुमा धरान आउँदा उनीसँग पैसा थिएन तर आत्मविश्वास थियो । त्यही आत्मविश्वासले नै अहिले आफूलाई यहाँसम्म पु¥याएको उनको बुझाइ छ । बाबुबाजेले गरेको पेशा भएकोले यो काम गर्न उनले कुनै तालिम लिनु परेन ।
नेपालमा धेरै मानिसहरू आर्थिक समृद्धिको कुरा गर्दै हिँडेको देख्दा उनलाई अचम्म पनि लाग्दो रहेछ । कतिपयले समृद्धि, समृद्धि भन्ने गरेको शब्द पनि उनले सुनेका छन् । ‘कहिलेकाही मानिसहरू समृद्धिको कुरा गर्छन् तर मिहिनेत नगरी कसरी समृद्धि ?’ उनले प्रश्न गरे । उनी भने आफ्नो कमाइबाटै परिवार चलाउन सकेकोमा गर्व साथै समृद्धि आएको बताउँछन् । उनी राजनीतिमा पनि छन् । दलित मुक्ति मोर्चाको सुनसरी सदस्य रहेका यसैबाट परिवार पाल्दै आएको बताए ।
छालाको अभाव र बजारमा पाइने रेडिमेड जुत्ताका कारण आफ्नो पेसा सङ्कटमा परेपछि जीविका चलाउन सडक छेउ बसेर फाटेका जुत्ता चप्पलमा सिलाइको कार्य गर्दै आएको उनको कथन छ । पालिस र सिलाइको कार्य दैनिक पाइन्छ भन्ने भन्ने छैन । उनले भने, ‘ग्राहक आएमा धेरै कमाइ हुने गरेको छ । ग्राहक नपाइए कुनै दिन घाम तापेर सडकमै बस्ने गरेको छु ।’
सरकारले पेशालाई आधुनिकीकरण गर्नका लागि आवश्यक तालिमको व्यवस्था, पेशालाई अगाडि बढाउन सहुलियत दरमा बिनाधितो ऋणको व्यवस्था गरिदिए अझै स्तरीय प्रकारको व्यवस्था गरेर अघि बढ्ने उनीहरूको चाहना छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, पुस १९, २०७७ २३:२७

प्रतिक्रिया दिनुहोस्